Lato 1915 roku. Armia rosyjska pod naporem wroga wycofuje się z Kr贸lestwa Polskiego i zachodnich krańc贸w Imperium. "Niemiec będzie babom cycki obcinał" - niesie się po wsiach. Spod Lublina, Chełma, Łomży, Ostrołęki, a nawet Warszawy obładowane wozy ruszają w głąb Rosji. Z obszar贸w na wsch贸d od Białegostoku wyjeżdża nawet osiemdziesiąt procent mieszkańc贸w. Wędrują w skwarze, bez wody i jedzenia. Niemieckie samoloty bombardują wojsko, nie szczędząc uciekinier贸w. Przy drogach zostają mogiły, część ciał leży niepogrzebana. Wybuchają epidemie. Masowo umierają dzieci.
Bieżeńcy - tak po rosyjsku nazywają uciekinier贸w carskie władze - są rozwożeni po całej Rosji. Gdy we wsiach gdzieś na Syberii czy nad Donem z trudem budują nowe życie, wybucha rewolucja, niszcząc pozostałe filary "odwiecznego porządku": carską władzę i religię. Bieżeńcy znowu ruszają w drogę, teraz w drugą stronę, do odrodzonego Państwa Polskiego. Powr贸t przynosi kolejne "końce świata".
Z terenu Polski wyjechać mogły ponad dwa miliony os贸b, ale o bieżeństwie milczą podręczniki. Opowieść ocalają potomkowie bieżeńc贸w. To historia, kt贸rą można opowiadać z wielu perspektyw: ludzi postawionych w ekstremalnej sytuacji, chłop贸w, kt贸rych świat ginie na ich oczach, wreszcie - uchodźc贸w, uciekinier贸w, ofiar kolejnych wojen.
UWAGI:
Bibliografia na stronach 357-363. Oznaczenia odpowiedzialno艣ci: Aneta Prymaka-Oniszk.
DOST臉PNO艢膯:
Zosta艂a wypo偶yczona Pozycj臋 mo偶na wypo偶yczy膰 na 30 dni
WYPO呕YCZY艁:
Na kart臋 000149 od dnia 2024-04-15 Wypo偶yczona, do dnia 2024-05-15
W 1968 roku ukazało się pierwsze wydanie reportaży Ryszarda Kapuścińskiego Kirgiz schodzi z konia, pokłosie podr贸ży autora po kaukaskich i środkowoazjatyckich republikach Związku Radzieckiego. Jak Azja Centralna i Kaukaz wyglądają dziś, pięćdziesiąt lat p贸źniej i prawie trzydzieści po rozpadzie radzieckiego imperium? W jaki spos贸b Kazachstan, Kirgistan, Tadżykistan, Turkmenistan i Uzbekistan, kt贸rych granice wyznaczają zasieki, pola minowe i drut kolczasty, odbudowują i przebudowują swoją tożsamość? Jak głęboko pamięć dramatycznych wydarzeń, w kt贸re zawsze obfitowała ich historia, odciska się na życiu mieszkańc贸w Gruzji, Armenii i Azerbejdżanu?
Wojciech G贸recki to wybitny znawca regionu i znakomity reporter, obdarzony zmysłem obserwacji, ciekawością i empatią. Dzięki temu tak trafnie potrafi opisywać złożony i dynamicznie zmieniający się poradziecki świat.
UWAGI:
Bibliografia, netografia na stronach 242-252. Oznaczenia odpowiedzialno艣ci: Wojciech G贸recki.
DOST臉PNO艢膯:
Dost臋pny jest 1 egzemplarz. Pozycj臋 mo偶na wypo偶yczy膰 na 30 dni
Przemoc wobec Żyd贸w podczas II wojny światowej do dziś budzi grozę i zdumienie. Jak to możliwe, że kilka milion贸w ludzi zniknęło ze swoich dom贸w, zakład贸w rzemieślniczych i sklep贸w, że tylu sąsiad贸w zniknęło z polskich miast? Byli jednak tacy, kt贸rzy przetrwali Zagładę i doczekali wyzwolenia. Łukasz Krzyżanowski śledzi losy społeczności żydowskiej w Radomiu podczas wojny i po jej zakończeniu. Opisuje zmieniające się stosunki wewnątrz wsp贸lnoty i nastroje panujące wśr贸d ocalałych. Ale przede wszystkim mierzy się z trudnym problemem stosunku polskich mieszkańc贸w miasta, a także władz państwowych do powracających Żyd贸w, kt贸rzy nierzadko w dramatycznych okolicznościach pr贸bowali odbudować życie i odzyskać odebrane mienie. Dom, kt贸rego nie było jest dziełem niezwykle dojrzałym i rzetelnym, świadectwem naukowej uczciwości w poszukiwaniu prawdy.
Krwawa niedziela, kt贸ra zmieniła Orliczyn w pogorzelisko, sprawia, że ocalali z pożogi muszą poukładać sobie życie na nowo. Marta z rodziną wyjeżdża do Lwowa, Nadia przeprowadza się do krewnych Zinowjew贸w zamieszkałych w okolicy Łucka, a Andrzej z Marcelem postanawiają wesprzeć oddziały samoobrony, kt贸re formuja się w wielu miejscach Wołynia, by stawić czoło oszalałym z nienawiści Ukraińcom z UPA. Wissarion przyrzeka zaś sobie, że odnajdzie człowieka, kt贸ry zniszczył jego życie.
Tymczasem Armia Czerwona przekracza dawną granicę Polski na wschodzie i wypiera Niemc贸w na zach贸w, a dow贸dztwo AK przygotowuje się do akcji "Burza". Wielu partyzantom nie podoba się sojusz z Sowietami, ale liczą, że inne pańśtwa sprzymierzone przeciwko Trzeciej Rzeszy nie dopuszczą do przejęcia Kres贸w przez Związek Radziecki. Niestety, zwycięstwo nad Niemcami okazuje się klęską dla Polak贸w i Ukraińc贸w, a bohaterowie rychło przekonują się, że zdobycie Berlina wcale nie zakończy ich problem贸w...
UWAGI:
Na ok艂adce: Poruszaj膮ca opowie艣膰 o godno艣ci, cz艂owiecze艅stwie i determinacji, by zazna膰 odrobin臋 szcz臋艣cia. Oznaczenia odpowiedzialno艣ci: Joanna Jax.
Wielki g艂贸d na Ukrainie, tygiel narodowo艣ciowy we Lwowie i skomplikowane relacje polsko-ukrai艅skie to pejza偶, w kt贸rym swoje miejsce musi odnale藕膰 pi膮tka m艂odych ludzi. Nadia Szewczenko i Wissarion Zinowjew walcz膮 o przetrwanie w czasie ho艂odomoru, a Marta Osadkowska i Marcel Lema艅ski o mi艂o艣膰, kt贸rej nikt z ich otoczenia nie daje szans. To opowie艣膰 o ludzkiej godno艣ci, cz艂owiecze艅stwie i determinacji, by zazna膰 odrobin臋 szcz臋艣cia. A przede wszystkim o skomplikowanych ludzkich losach i uczuciach, kt贸rych si艂a potrafi by膰 niszcz膮ca i rzuci膰 si臋 cieniem na ca艂e 偶ycie bohater贸w. Joanna Jax kolejny raz udowadnia, 偶e ma niebywa艂膮 zdolno艣膰 do tworzenia bohater贸w, kt贸rych losy splataj膮 si臋 z historycznymi wydarzeniami.
Tom 2
Wojna
Nadchodzi rok 1939. Ustabilizowane 偶ycie Marty, Nadii, Wissariona i Andrzeja nagle leg艂o w gruzach. Tymczasem dla Marcela Lema艅skiego wybuch wojny jest szans膮 na opuszczenie mur贸w wi臋zienia. Okupacja sowiecka, a potem niemiecka odciska na bohaterach g艂臋bokie pi臋tno, za艣 ukrai艅scy nacjonali艣ci, kibicuj膮cy Trzeciej Rzeszy, licz膮 na utworzenie niepodleg艂ego pa艅stwa. Ich zawiedzione nadzieje i gorycz pora偶ki doprowadzaj膮 do tragedii, kt贸ra kosztuje 偶ycie tysi臋cy niewinnych ludzi. R贸偶ne postawy, dylematy moralne i skrajne emocje a wreszcie nieustanny l臋k towarzysz膮 bohaterom od pierwszego dnia wojny i maluj膮 obraz ponurej rzeczywisto艣ci Wo艂ynia i Lwowa.
Tom 3
Exodus
Krwawa niedziela, kt贸ra zmieni艂a Orliczyn w pogorzelisko, sprawia, 偶e ocalali z po偶ogi musz膮 pouk艂ada膰 sobie 偶ycie na nowo. Marta z rodzin膮 wyje偶d偶a do Lwowa, Nadia przeprowadza si臋 do krewnych Zinowjew贸w zamieszka艂ych w okolicy 艁ucka, a Andrzej z Marcelem postanawiaj膮 wesprze膰 oddzia艂y samoobrony, kt贸re formuja si臋 w wielu miejscach Wo艂ynia, by stawi膰 czo艂o oszala艂ym z nienawi艣ci Ukrai艅com z UPA. Wissarion przyrzeka za艣 sobie, 偶e odnajdzie cz艂owieka, kt贸ry zniszczy艂 jego 偶ycie. Tymczasem Armia Czerwona przekracza dawn膮 granic臋 Polski na wschodzie i wypiera Niemc贸w na zach贸w, a dow贸dztwo AK przygotowuje si臋 do akcji "Burza". Wielu partyzantom nie podoba si臋 sojusz z Sowietami, ale licz膮, 偶e inne pa艅艣twa sprzymierzone przeciwko Trzeciej Rzeszy nie dopuszcz膮 do przej臋cia Kres贸w przez Zwi膮zek Radziecki. Niestety, zwyci臋stwo nad Niemcami okazuje si臋 kl臋sk膮 dla Polak贸w i Ukrai艅c贸w, a bohaterowie rych艂o przekonuj膮 si臋, 偶e zdobycie Berlina wcale nie zako艅czy ich problem贸w...
DOST臉PNO艢膯:
Dost臋pny jest 1 egzemplarz. Pozycj臋 mo偶na wypo偶yczy膰 na 30 dni
Wystarczyło zaledwie tysiąc czterdzieści dziewięć dni, by w podlubelskim żydowskim miasteczku po dawnych mieszkańcach pozostał tylko zryty przez poszukiwaczy złota cmentarz, zamieniona w szalet synagoga, splądrowane domy i dwadzieścioro troje ocalałych, z kt贸rych żaden nie chciał tu zostać. Dziś o wojennych losach Izbicy przypomina jeszcze mniej: szkolna gablotka, dwie drewniane kuczki, zaniedbany kirkut i skrawki wyszeptanych opowieści. Bo jak m贸wić na głos o tych, kt贸rzy odeszli na naszych oczach i często za naszym przyzwoleniem?
Rafał Hetman wydobywa z niepamięci postaci i losy, o kt贸rych uparcie milczały kolejne pokolenia, i opisuje wsp贸łczesną Izbicę, odbijając ją w lustrze wojennej historii. Właścicielka piekarni i katolicki ksiądz żydowskiego pochodzenia, chłopak, kt贸ry do końca życia chodził z kulą w szczęce, przepełniony pragnieniem zemsty aptekarz, anonimowi sąsiedzi i świadkowie. Z rozm贸w, świadectw i dokument贸w układa mozaikę żydowsko-polskiej przeszłości, kt贸rej cień pada daleko poza wojenne lata. Sprawia przy tym, że losy małej, sennej Izbicy stają się uniwersalną opowieścią o polskiej historii. Pisze r贸wnież o pułapkach ludzkiej pamięci i konsekwencjach milczenia, bo to właśnie przemilczane historie m贸wią o nas najwięcej.
UWAGI:
Bibliografia na stronach 327-[338]. Oznaczenia odpowiedzialno艣ci: Rafa艂 Hetman.
DOST臉PNO艢膯:
Dost臋pny jest 1 egzemplarz. Pozycj臋 mo偶na wypo偶yczy膰 na 30 dni
Przez większość życia uważałem Ślązak贸w za jaskiniowc贸w z kilofem i roladą. Swoją śląskość wypierałem. W podstaw贸wce pani Chmiel grała nam na akordeonie Rotę, a ja nie miałem pojęcia, że 贸w plujący w twarz Niemiec z pieśni był moim przodkiem. O swoich korzeniach wiedziałem mało. Nie wierzyłem, że na Śląsku przed wojną odbyła się jakakolwiek historia. Moi antenaci byli jakby z innej planety, nosili jakieś niemożliwe imiona: Urban, Reinhold, Lieselotte. P贸źniej była ta nazistowska burdelmama, major z Kaukazu, pradziadek na "delegacjach" w Polsce we wrześniu 1939, nagrobek z zeskrobanym nazwiskiem przy kompoście. Coś pękało. Pojąłem, że za płotem wydarzyła się alternatywna historia, dzieje odwr贸cone na lewą stronę. Postanowiłem pokręcić się po okolicy, spr贸bować złożyć to w całość. I czego tam nie znalazłem: blisko milion ludzi deklarujących "nieistniejącą" narodowość, katastrofę ekologiczną nieznanych rozmiar贸w, opowieści o polskiej kolonii, o separatyzmach i ludzi kibicujących nie tej reprezentacji co trzeba. Oto nasza silezjogonia.
Zbigniew Rokita
UWAGI:
Bibliografia na stronach 305-[313]. Oznaczenia odpowiedzialno艣ci: Zbigniew Rokita.
DOST臉PNO艢膯:
Dost臋pny jest 1 egzemplarz. Pozycj臋 mo偶na wypo偶yczy膰 na 30 dni
Kaszuby, podobnie jak Śląsk, są na tle pozornie monolitycznej tożsamościowo Polski regionem wyjątkowym. Przez lata traktowane z podejrzliwością - dla jednych zbyt polskie, dla drugich zbyt niemieckie. Rozpięte pomiędzy Wschodem a Zachodem, z własnym językiem, świadome swej odrębności, mocno zanurzone w historii, otoczone wspaniałą przyrodą.
Dla Tomasza Słomczyńskiego Kaszuby od kilku lat są domem, ale także wyzwaniem. Uczy się języka, opisuje lokalne historie zbierane podczas wędr贸wek. Ta kaszubska wanoga daje mu możliwość spojrzenia z bardzo bliska, a spotkania z miejscowymi i przyjezdnymi stają się punktem wyjścia do opowieści o złożonej tożsamości Kaszub贸w, ich burzliwej przeszłości i wsp贸łczesnych problemach.
Powtarzane tu przez kolejne pokolenia hasło "Ni ma Kasz毛b bez Polonii, a bez Kasz毛b Polsczi", raz brzmiące niczym pochwała jedności, to zn贸w podkreślające odrębność, jest także zachętą, by wraz z autorem dowiedzieć się więcej o tym niezwykłym kawałku naszego kraju.
UWAGI:
Bibliografia na stronach 429-433. Oznaczenia odpowiedzialno艣ci: Tomasz S艂omczy艅ski.
DOST臉PNO艢膯:
Dost臋pny jest 1 egzemplarz. Pozycj臋 mo偶na wypo偶yczy膰 na 30 dni
Wydarzenia opisane przez autora to przerażający przykład tego, do czego zdolni są zwykli ludzie, jeśli uzbroi się ich w odpowiednią ideologię i da - choćby milczące - przyzwolenie na zbrodnię.
Kilka lat temu dzięki głośnej książce Jana Tomasza Grossa w polskiej świadomości pojawił się temat Jedwabnego. Książka Mirosława Tryczyka rzuca nowe światło na temat zbrodni dokonanych na obywatelach polskich pochodzenia żydowskiego w latach 1941-1942. Analizuje r贸wnież związki pomiędzy obecną w prasie i życiu społecznym ideologią narodową, nacjonalistyczną i antysemicką, a wystąpieniami antyżydowskimi z roku 1941. Wiele uwagi poświęca procesowi powojennego ukrywania i fałszowania prawdy o polskim udziale w Holokauście. Jednak nie jest to okazja do ataku, lecz punkt wyjścia do pogłębionych rozważań nad źr贸dłami postaw antysemickich w Polsce oraz szerzej - nad kondycją ludzką.
UWAGI:
Notka wydawnicza: Wrogo艣膰, jaka narasta艂a w mi臋dzywojennym spo艂ecze艅stwie polskim wobec 呕yd贸w, podsycana przez antysemickie publikacje w prasie, [>>] musia艂a w ko艅cu znale藕膰 uj艣cie w czynach. Jednak to, jak膮 posta膰 przybra艂a we wschodniej Polsce w lecie 1941 roku, gdy armia niemiecka zaj臋艂a tereny okupowane wcze艣niej przez Sowiet贸w, by艂o niewyobra偶alne. Tym bardziej, 偶e mordy nie dokonywa艂y si臋 tylko r臋kami nazist贸w. Fakt istnienia tych zbrodni przez lata by艂 negowany, a dowody fa艂szowane lub spychane w zapomnienie. Kilka lat temu dzi臋ki g艂o艣nej ksi膮偶ce Jana Tomasza Grossa w polskiej 艣wiadomo艣ci pojawi艂 si臋 temat Jedwabnego. Jednak - jak szybko si臋 okaza艂o - by艂 to jedynie wierzcho艂ek g贸ry lodowej. W膮sosz, Radzi艂贸w, Szczuczyn, Jasion贸wka, to tylko niekt贸re miasteczka i wsie, w kt贸rych od 1941 roku dochodzi艂o do pogrom贸w ludno艣ci 偶ydowskiej. Pogrom贸w tym tragiczniejszych, 偶e dokonywanych przez s膮siad贸w, kt贸rzy przez d艂ugie lata co prawda nie 偶yli ze swoimi 偶ydowskimi znajomymi w przyja藕ni, ale wzajemna niech臋膰 nie przeszkadza艂a w funkcjonowaniu spo艂eczno艣ci. Ksi膮偶ka Miros艂awa Tryczyka wprowadza do polskiej historii oraz 艣wiadomo艣ci spo艂ecznej zupe艂nie nowe informacje na temat zbrodni dokonanych na obywatelach polskich pochodzenia 偶ydowskiego w latach 1941-1942. Na podstawie akt proces贸w tocz膮cych si臋 w oparciu o tzw. Dekrety Sierpniowe, zezna艅 艣wiadk贸w 偶ydowskich i polskich zebranych w latach powojennych, 呕ydowskich Ksi膮g Pami臋ci spisanych przez ocala艂ych z Zag艂ady, dokumentacji post臋powa艅 G艂贸wnej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce i rozm贸w przeprowadzonych podczas w艂asnych bada艅 autor buduje prawdziwy obraz wydarze艅, o kt贸rych nie mo偶emy zapomnie膰. Ksi膮偶ka analizuje r贸wnie偶 zwi膮zki pomi臋dzy obecn膮 w prasie i 偶yciu spo艂ecznym ideologi膮 narodow膮, nacjonalistyczn膮 i antysemick膮 a wyst膮pieniami anty偶ydowskimi z roku 1941. Wiele uwagi po艣wi臋ca tak偶e procesowi powojennego ukrywania i fa艂szowania prawdy o polskim udziale w holokau艣cie. Jednak historyczne znaczenie opisywanych wydarze艅 i analizowanej ideologii nie jest dla autora okazj膮 do ataku, lecz punktem wyj艣cia do pog艂臋bionych rozwa偶a艅 nad 藕r贸d艂ami oraz przejawami postaw antysemickich w Polsce z okresu drugiej wojny 艣wiatowej, oraz szerzej - nad kondycj膮 ludzk膮. Wydarzenia opisane przez autora to przera偶aj膮cy przyk艂ad tego, do czego zdolni s膮 zwykli ludzie, je艣li uzbroi si臋 ich w odpowiedni膮 ideologi臋 i da - cho膰by milcz膮ce - przyzwolenie na zbrodni臋. Bibliografia na stronach [485]-496. Oznaczenia odpowiedzialno艣ci: Miros艂aw Tryczyk.
DOST臉PNO艢膯:
Dost臋pny jest 1 egzemplarz. Pozycj臋 mo偶na wypo偶yczy膰 na 30 dni
My z Jedwabnego to efekt pasji i ogromnej pracy, godzin badań archiwalnych, dziesiątek rozm贸w ze świadkami, rozplątywania wątk贸w w poszukiwaniu prawdy o tragicznych wydarzeniach z lipca 1941 roku, kt贸re rozegrały się w małym miasteczku pod Łomżą. Anna Bikont poświęciła cztery lata na wydobycie z niepamięci fakt贸w, kt贸rym dziś, między innymi dzięki tej książce, już nikt nie odważy się zaprzeczyć.
UWAGI:
殴r贸d艂a na stronach 582-[591]. Indeks. Tekst cz臋艣ciowo t艂umaczony z j臋zyka angielskiego, hebrajskiego, hiszpa艅skiego, jidysz. Oznaczenia odpowiedzialno艣ci: Anna Bikont.
DOST臉PNO艢膯:
Dost臋pny jest 1 egzemplarz. Pozycj臋 mo偶na wypo偶yczy膰 na 30 dni
To tu, na Ziemiach Odzyskanych, miało po wojnie miejsce jedno z najbardziej spektakularnych wydarzeń w dwudziestowiecznej historii Europy. To tu, w tych wszystkich Wrocławiach i Szczecinach, Polska stanęła przed jednym z największych cywilizacyjnych wyzwań - przemienieniem Niemiec w Polskę.
Ale wciąż widać szwy, kt贸rymi pozszywali Polski przedwojenną i powojenną. Wyłażą france. Bo tu, na Odzyskanych, jest jakoś inaczej. Uliczne tabliczki przypominają piastowskie drzewka genealogiczne, zewsząd wyzierają cegły o barwie wściekłej krwi, blokowiska lokowane na prawie niemieckim, wilhelmińskie gmachy otoczone przez parkingi niestrzeżone, a jednak płatne. Tutejsi Polacy często wciąż wahają się, czy już są stąd, czy jeszcze znikąd - a niekt贸rzy dalej snują opowieść, kt贸rą ktoś ileś tam lat temu przerwał martwym już mieszkańcom ich kamienic.
I dlatego ja, kundel Ziem Odzyskanych, zlepiony z tutejszych i przyjezdnych, ruszyłem w tę dziwną podr贸ż po Odzyskanych, po Poniemiecczyźnie, żeby to wszystko ujrzeć na własne oczy.
UWAGI:
Bibliografia, netografia na stronach 301-311. Oznaczenia odpowiedzialno艣ci: Zbigniew Rokita.
DOST臉PNO艢膯:
Zosta艂a wypo偶yczona Pozycj臋 mo偶na wypo偶yczy膰 na 30 dni
WYPO呕YCZY艁:
Na kart臋 012823 od dnia 2024-04-23 Wypo偶yczona, do dnia 2024-05-23
